Blog ekspercki

Różnie radzimy sobie z żałobą, czasem ona „wylewa się” przez uzewnętrznienie emocji, a czasami wręcz przeciwnie – uciekamy w pracę, dodatkowe obowiązki i czynności, żeby tylko nie myśleć i nie czuć. Świadomość targających nami uczuć i dzielenie się nimi, różne rytuały, pomoc bliźnich, a przede wszystkim przywołująca nas do porządku zwyczajna codzienność pozwala na stopniowe godzenie się z rzeczywistością.

A teraz dziecko – z racji etapu rozwoju, jeszcze nie jest w stanie dostrzec takiej odległej perspektywy, nie ma też wspomnianych wcześniej „narzędzi” radzenia sobie z czymś, co przekracza jego zdolności pojmowania. Czasami jest zagubione między cierpiącymi dorosłymi – „zapomniany żałobnik”, zostawiony sam sobie. Jego ból może wyrażać się nie tylko żalem czy rozpaczą, ale i lękiem oraz złością zarówno na zmarłego, jak i na żyjących członków rodziny. Bywa też, że dziecko, nie mając jeszcze świadomości nieodwracalności śmierci, może oczekiwać, że ukochany dziadek czy rodzic wróci i że jednak wszystko będzie jak dawniej. Z czasem pojawią się obawy na poziomie konkretów – kto będzie gotował, odprowadzał do szkoły itp. Na poziomie przeżywania, oprócz mniej czy bardziej skrywanych lub maskowanych uczuć, dziecko może popaść w nieuzasadnione poczucie winy. Albo – chce być podporą dorosłych i nie obciążać ich własnym bólem, więc kreuje się na osobę silną, która nie potrzebuje wsparcia.

I te, i inne reakcje niosą z sobą niebezpieczeństwo dla młodego człowieka, więc pochylenie się nad jego poczuciem straty poprzez ciepłe komunikaty i akceptujące zachowania, przez włączanie go w rytuały pożegnania i bycie razem w smutku, są koniecznością, a nawet ratunkiem przed zaburzeniami wynikającymi z niedomknięcia procesu żałoby. My – nauczyciele, wychowawcy, specjaliści od różnych aspektów rozwoju i funkcjonowania dziecka – jesteśmy częścią jego świata, więc wiedza o tym, jak pomóc mu przetrwać i powoli wracać do codzienności, jest nam potrzebna. Stąd też, mimo że temat niszowy i niełatwy, propozycja porozmawiania o żalu po stracie i o adekwatnym wsparciu, zarówno dziecka, jak i rodziny.