Zmiany w ubezpieczeniach społecznych
Autor: Małgorzata Klowan, Kancelaria Eksperci-Szczecin
Prawnik, trener, specjalista z zakresu prawa pracy w placówkach oświatowych oraz prawa oświatowego; do stycznia 2017 pracownik Państwowej Inspekcji Pracy – Okręgowego Inspektoratu Pracy w Szczecinie; ponad 14 lat doświadczeń w przeprowadzaniu kontroli warunków pracy, przygotowywaniu analiz i opinii prawnych z zakresu prawa pracy, wydawaniu decyzji administracyjnych, współpracy z jednostkami administracji państwowej i partnerami społecznymi (związki zawodowe, społeczna inspekcja pracy); od 2004 roku czynny wykładowca i trener szkoleń i kursów w obszarze prawa pracy adresowanych do różnych grup zawodowych, a także związków zawodowych, m.in. prowadzi kursy dla specjalistów personalnych i działów kadr i płac dotyczące czasu pracy i wynagrodzeń, kadr zarządzających i pracodawców.
Zmiana ustawy z dnia 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, najistotniejsze zmiany związane ze stosunkiem pracy (od 01.01.2022 r.):
1. Skrócenie pobierania zasiłku chorobowego po ustaniu zatrudnienia
Na mocy nowych przepisów o połowę skróci się możliwość pobierania zasiłku chorobowego po ustaniu zatrudnienia. Dotąd na podstawie z art. 8 ustawy z dnia 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, zasiłek chorobowy przysługuje przez okres trwania niezdolności do pracy z powodu choroby (lub niemożności wykonywania pracy z przyczyn określonych w art. 6 ust. 2) nie dłużej jednak niż przez 182 dni, a w przypadku niezdolności do pracy spowodowanej gruźlicą lub w czasie ciąży nie dłużej niż przez 270 dni. Powyższy okres zasiłkowy obowiązywał dotąd zarówno w czasie trwania stosunku pracy i po jego ustaniu. Teraz będzie to tylko 91 dni, nowa regulacja przewiduje, że : „za okres niezdolności do pracy lub niemożności wykonywania pracy z przyczyn określonych w art. 6 ust. 2 przypadający po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego zasiłek chorobowy przysługuje nie dłużej niż przez 91 dni. Nie dotyczy to niezdolności do pracy, o której mowa w art. 11 ust. 2 pkt 2, oraz spowodowanej gruźlicą lub występującej w trakcie ciąży”
2. Jeden okres zasiłkowy dla wszystkich okresów niezdolności do pracy
Zgodnie z obowiązującym aktualnie przepisami do okresu zasiłkowego wlicza się okresy poprzedniej niezdolności do pracy, spowodowanej tą samą chorobą, jeżeli przerwa pomiędzy ustaniem poprzedniej a powstaniem ponownej niezdolności do pracy nie przekraczała 60 dni.
Uchwalona zmiana art.9 ust. 2 ustawy z dnia 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa przewiduje, że: „Do okresu zasiłkowego wlicza się okresy poprzednich niezdolności do pracy, jeżeli przerwa pomiędzy ustaniem poprzedniej a powstaniem ponownej niezdolności do pracy nie przekraczała 60 dni. Do okresu zasiłkowego nie wlicza się okresów niezdolności do pracy przypadających przed przerwą nie dłuższą niż 60 dni, jeżeli po przerwie niezdolność do pracy wystąpiła w trakcie ciąży.”
Na podstawie powyższego przepisu nie będzie mieć znaczenia rodzaj choroby, wszystkie okresy nieprzerwanej niezdolności do pracy (z wyjątkiem ciąży) oraz okresy niezdolności do pracy z przerwami nie dłuższymi niż 60 dni będą wliczane do jednego okresu zasiłkowego.
3. Zmiany w wysokości zasiłku chorobowego za czas pobytu w szpitalu
Na podstawie aktualnie obowiązujących przepisów zasiłek chorobowy za czas pobytu w szpitalu wynosi 70% podstawy wymiaru zasiłku. Nie dotyczy to okresu, za który pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia chorobowego oraz w okresie ciąży. Po zmianie zasiłek chorobowy za dni pobytu w szpitalu będzie wynosił: „80% podstawy wymiaru zasiłku.”
4. Zmiana terminów wypłat świadczeń z ubezpieczeń społecznych
Aktualnie płatnicy składek będący płatnikami zasiłków dokonują wypłaty świadczeń w terminach przyjętych dla wypłaty wynagrodzeń, natomiast ZUS wypłaca zasiłki na bieżąco po stwierdzeniu uprawnień jednak nie później niż w ciągu 30 dni od daty złożenia dokumentów niezbędnych do stwierdzenia uprawnień. Po zmianie ZUS i płatnicy będą zobowiązani do wypłaty zasiłków „na bieżąco po stwierdzeniu uprawnień (..), nie później jednak niż w ciągu 30 dni od dnia wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do ustalenia prawa do zasiłku.” Oznacza to, że wypłata zasiłku może zostać wydłużona i będzie następować dopiero po wyjaśnieniu wszystkich ewentualnych wątpliwości.
4. Prawo do zasiłku macierzyńskiego po ustaniu ubezpieczenia chorobowego
W związku z nowelizacją przepisów pracownice będące w ciąży, którym wygaśnie umowa o pracę z powodu śmierci pracodawcy lub z którą rozwiązany zostanie stosunek pracy w okresie ciąży z powodu ogłoszenia upadłości lub likwidacji firmy i której nie zapewni się innego zatrudnienia, będzie od 1 stycznia 2022 r. przysługiwało do dnia porodu świadczenie w wysokości zasiłku macierzyńskiego.