Jest wiele przyczyn trudności szkolnych. Przedmiotem niniejszego artykułu jest grupa przyczyn mająca swe korzenie w następujących sferach:

• zaniedbania wychowawcze, w tym także w brak wzorców rozwoju intelektualnego, chociażby w zakresie dotyczącym sukcesów szkolnych (dzieci, o których mowa, pochodzą z rodzin o niskim stopniu wykształcenia, gdzie wykształcenie wyższe niż zawodowe nie jest i nie było przedmiotem dążeń członków rodziny);
• dysfunkcje rodziny, np. alkoholizm, przemoc domowa i wiążące się z tym ostre zaniedbania dzieci;
• zaległości z poprzednich lat nauki szkolnej, dotyczące określonych partii materiałów;
• zaległości spowodowane niedostatecznym rozwojem myślenia operacyjnego, logicznego, abstrakcyjnego;
• zaległości wynikające z niedoborów innych umiejętności, które powinny być nabyte i ugruntowane w poprzednich latach nauki szkolnej (np. niewystarczająco dobra technika czytania, braki w umiejętności rozumienia tekstu, nieadekwatny do wieku zasób słów);
• niedojrzałość emocjonalna, nie zawsze idąca w parze z dojrzałością szkolną oraz różnice w indywidualnym tempie rozwoju. „Z takimi dziećmi jest trochę jak z jabłkami – są papierówki, które szybko dojrzewają, ale są też jabłka zimowe – strasznie długo trzeba czekać, żeby dojrzały. Potem jednak – cóż to są za jabłka!”;
• specyficzne zaburzenia edukacyjne, najczęściej dysleksja, przy braku konkretnych wskazówek, jak uczyć poszczególnych przedmiotów oraz właściwych po temu możliwości.