Zabawa w czytanie – kształcenie umiejętności czytania u dzieci w wieku przedszkolnym
Autor: Beata Wańtowska
Pedagog, nauczyciel dyplomowany; posiada wieloletnie doświadczenie w pracy z dziećmi w wieku przedszkolnym; wykładowca w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Szczecinie; posiada specjalistyczną wiedzę z zakresu umiejętności komunikacyjnej dzięki ukończonym kursom i warsztatom, m.in. metoda Gordona, mediacje sądowe, program profilaktyczno-wychowawczy „Spójrz inaczej”; w swojej pracy z dziećmi wdrożyła nowatorski sposób pracy z dziećmi na bazie Planu Daltońskiego; edukator szkoleń dla nauczycieli z pedagogiki Froebla; współpracuje z miesięcznikiem Bliżej Przedszkola, w którym publikuje scenariusze zajęć z zakresu wczesnego czytania; prowadzi zajęcia otwarte w przedszkolu dla nauczycieli i studentów z zakresu czytania.
„Czytanie jest jedną z najważniejszych funkcji ludzkiego umysłu – ze wszystkich stworzeń tylko ludzie umieją czytać.” Glen Doman, Janet Doman
Jednym z istotnych zadań przedszkola jest przygotowanie dziecka do podjęcia nauki w szkole. Wyrabianie gotowości do nauki czytania i pisania odgrywa w tym procesie niebagatelną rolę.
Wiek przedszkolny to okres bardzo ważny w życiu każdego dziecka. Posiada ono ogromną chłonność umysłu, ciekawi je otaczająca rzeczywistość, odkrywanie nowych, nieznanych mu rzeczy. Pociąga je to, co nowe, zagadkowe, ciekawe. Warto wykorzystać ten fakt w procesie przyswajania umiejętności czytania. Przygotowanie dziecka do nauki czytania wymaga dojrzałości bardzo wielu funkcji fizycznych i psychicznych. Iwona Smelka uważa, że należy właściwie wykorzystać wrodzoną aktywność i naturalną chęć dziecka do poznawana świata oraz odpowiednio pokierować jego rozwojem.
Należy pamiętać, że to, czego dziecko nauczy się przez zabawę w sposób spontaniczny i bez większego wysiłku, w wieku szkolnym będzie dla niego o wiele trudniejsze do opanowania i będzie się wiązać z ogromnym stresem. Glenn Doman uważa, że im młodsze jest dziecko, gdy uczy się czytać, tym łatwiej będzie czytało. Aby uniknąć tych trudności, proces przygotowania do nauki czytania można zacząć o wiele wcześniej.
Przygotowanie do czytania jest zadaniem skomplikowanym. Wiąże się bowiem z rozwijaniem u małego dziecka wielu złożonych funkcji, obejmuje szereg ćwiczeń, które są dla dziecka trudne. Należy zatem zadbać o to, by byłe one przeprowadzone w sposób atrakcyjny.
W mojej pracy wykorzystuję metody czytania globalnego. Wczesne rozpoczynanie nauki czytania i zabawowy charakter zastosowanych przeze mnie metod pozwala zmniejszyć stres, na który narażone jest dziecko w czasie nauki szkolnej. Poznawanie liter, ćwiczenie percepcji wzrokowej i słuchowej, a potem doskonalenie techniki czytania powinno odbywać się przez zabawę, w sposób łatwy i przyjemny. My, dorośli, nie powinniśmy zbytnio ingerować w zabawę dziecka, ale stwarzać mu sytuacje sprzyjające nauce przez zabawę.
Należy zatem zadbać o to, aby dziecko podczas nauki czytania czuło się szczęśliwe, uwierzyło w siebie i we własne możliwości. Odczuło, że to, co robi, jest ważne. Odnoszenie sukcesu w zabawach z czytania globalnego to najlepsza motywacja do nauki czytania. Specyfika rozwoju i uczenia się dziecka w wieku przedszkolnym polega m.in. na tym, że uczy się ono spontanicznie w różnych sytuacjach, często przypadkowo i mimowolnie. Jest to tzw. uczenie się okazjonalne. Niezaprzeczalnie zabawa jest podstawowym rodzajem działalności wieku przedszkolnego, więc i ona powinna towarzyszyć nauce czytania. Uważam, że zabawa w czytanie powinna być wspieraniem rozwoju dzieci, a nie celem w sobie.
Proces czytania należy traktować jako próbę adaptacji metod globalnych i analityczno-syntetycznych. Wczesne czytanie ma służyć wydłużeniu czasu nauki czytania i pozostawieniu dzieciom większej ilości czasu na doskonalenie samej techniki czytania, a także ma przyczynić się do postępów w czytaniu ze zrozumieniem.
Nabycie umiejętności czytania przez dziecko w atmosferze akceptacji i bezpieczeństwa jest jednym z ważniejszych zadań edukacyjnych przedszkola. Opierając się na własnych doświadczeniach w pracy, analizie literatury pedagogicznej, uczestnictwie w różnych formach doskonalenia zawodowego, stwierdzam, że ucząc czytać metodami innymi niż standardowe, można uzyskać dobre efekty znacznie wcześniej.
Autor książki Wczesne czytanie, Pam Schiller, uważa, że skuteczne czytanie wymaga dostrzeżenia, na czym ta umiejętność polega. Dzieci muszą zrozumieć, że słowa niosą za sobą znaczenie i że można je przedstawić za pomocą wydrukowanych znaków. Potrzebują motywacji i chęci, aby zmierzyć się z wyzwaniem rozróżniania poszczególnych dźwięków i poznania subtelnych różnic w kształcie liter.
“Dlaczego warto to robić już z najmłodszymi dziećmi?”
Czytanie globalne to świetny sposób na doskonalenie umiejętności porównywania, rozwijanie pamięci, uwagi, koncentracji, spostrzegawczości oraz analizy wzrokowej. Dzięki temu poszerzamy zasób wiedzy dziecka o otaczającym świecie, aktywizujemy pacę prawej półkuli oraz wprowadzamy do czytania tradycyjnego. Czytanie globalne wpływa na poczucie wartości u dzieci. Dzieci mają poczucie sprawstwa i chcą się bawić w czytanie. Jeśli prowadzimy zabawy z czytania w miłej i radosnej atmosferze, wpłynie to na pozytywne kojarzenie procesu czytania w „6-latkach” i w początkowych latach w szkole.
„Zabawą w czytanie” zajmuję się od kilku lat, zaczynając od najmłodszej grupy. Zajęcia prowadzę kilka razy w tygodniu przez 10-15 minut. Wprowadzając dzieci w świat liter, opieram się o metodę Domanów. Poniższe scenariusze są propozycją dla dzieci w każdej grupie wiekowej.
SCENARIUSZ ZAJĘCIA Z WCZESNEGO CZYTANIA DLA DZIECI 3-LETNICH
SCENARIUSZ ZAJĘCIA Z WCZESNEGO CZYTANIA DLA DZIECI 3- i 4-LETNICH